Kolarstwo nierozłącznie wiąże się z siedzeniem na siodełku, a czas spędzany w tej pozycji zależy od rodzaju dyscypliny. Podczas jazdy na BMX-ie siodełko pełni rolę niemal wyłącznie estetyczną, natomiast w kolarstwie szosowym zawodnicy spędzają na nim długie godziny. Każdy, kto jeździł na rowerze, wie, jak ważne jest właściwe dopasowanie siodełka. Niewłaściwie dobrane może powodować ból podczas siedzenia na krześle lub drobne otarcia. W skrajnych przypadkach prowadzi do rozwoju tzw. „zespołu kolarza” („cyclist syndrome”), czyli neuralgii nerwu sromowego. To schorzenie, choć stosunkowo rzadkie, może znacząco wpłynąć na komfort życia i zdolność do dalszej jazdy. Aby zapobiegać urazom, kluczowe jest nie tylko dobranie odpowiedniego siodełka, ale także świadomość mechanizmów prowadzących do tzw.: neuralgii nerwu sromowego.
Mechanizm powstawania neuralgii nerwu sromowego
Dokładna patofizjologia podrażnienia nerwu sromowego wciąż nie jest w pełni poznana. Do uszkodzenia może dojść na skutek nadmiernego rozciągnięcia lub długotrwałego ucisku nerwu, co prowadzi do tzw. neuropatii niedokrwiennej. Powtarzający się nacisk powoduje chwilowe niedotlenienie nerwu, a w konsekwencji zmiany w mikrokrążeniu i strukturze włókien nerwowych. Z czasem dochodzi do zwłóknienia i stanu zapalnego, które zaburzają przewodnictwo sygnałów nerwowych. Podczas jazdy na rowerze ciało rowerzysty nieustannie poddawane jest wibracjom, a siodełko generuje silny nacisk na krocze. Dodatkowo, pochylona pozycja, szczególnie w kolarstwie szosowym, zwiększa kompresję nerwu sromowego przez nos siodełka. Przewlekły nacisk i tarcie mogą prowadzić do utraty fizjologicznego ślizgu nerwu, co w efekcie skutkuje jego uwięźnięciem i nasileniem dolegliwości bólowych.
Objawy neuralgii nerwu sromowego
Neuralgia nerwu sromowego objawia się w różnorodny sposób, ponieważ nerw ten ma zarówno funkcję czuciową, jak i ruchową, a jego przebieg obejmuje kilka potencjalnych punktów uwięźnięcia. Ból jest często opisywany jako palący, ciągnący, przeszywający lub promieniujący. Najczęściej pojawia się drętwienie narządów płciowych, które dotyczy nawet 50–91% rowerzystów z tym problemem. To kluczowy sygnał ostrzegawczy, którego nie należy ignorować. Dodatkowo, u 13–24% osób może występować zaburzenie erekcji, co także wskazuje na uszkodzenie nerwu sromowego. Ból może promieniować do pachwiny, pośladka, brzucha, a nawet wewnętrznej strony uda. W ciężkich przypadkach pojawia się nadwrażliwość na dotyk – osoby unikają noszenia obcisłych ubrań. Charakterystyczne jest nasilenie objawów podczas siedzenia i jazdy na rowerze oraz ich złagodzenie w pozycji stojącej, leżącej lub podczas siedzenia na toalecie.
Neuralgia nerwu sromowego – charakterystyka objawów i trudności diagnostyczne
Najczęstszym objawem tej patologii jest tkliwość mięśnia zasłaniacza wewnętrznego, szczególnie odczuwana podczas bezpośredniego ucisku. Dolegliwości bólowe mogą nasilać się w trakcie wykonywania biernej rotacji wewnętrznej oraz zewnętrznej stawu biodrowego. Dodatkowo, ból może występować podczas ruchów oporowanego odwodzenia i przywodzenia stawu biodrowego, gdy jest on zgięty do kąta 90 stopni. Niestety, obecnie nie istnieje powszechnie dostępny test diagnostyczny, który jednoznacznie potwierdzałby tę patologię. Z tego powodu często dochodzi do błędnych diagnoz, a sam proces rozpoznania problemu bywa czasochłonny. Wiele osób doświadcza przewlekłego bólu, zanim zostanie postawiona właściwa diagnoza, co dodatkowo komplikuje leczenie. Brak odpowiednich narzędzi diagnostycznych sprawia, że pacjenci są kierowani na różne, często nieskuteczne terapie, które nie przynoszą oczekiwanej poprawy.
Fizjoterapia jako kluczowy element leczenia
W leczeniu tego schorzenia niezwykle istotną rolę odgrywa fizjoterapia, która obejmuje kilka kluczowych elementów. W pierwszej kolejności zaleca się tymczasowe ograniczenie jazdy na rowerze na okres od 3 do 10 dni, co może pomóc w złagodzeniu objawów. Jeśli nadmierna masa ciała stanowi jeden z czynników ryzyka, warto również rozważyć jej redukcję. Nie mniej ważne jest zadbanie o odpowiednią pozycję ciała podczas jazdy na rowerze. W tym celu warto zastosować siodełko o większej szerokości, pozbawione nosa lub wyposażone w elastyczny element. Czasami zaleca się również lekkie nachylenie siodełka w dół oraz wybór modelu żelowego, który może zapewnić większy komfort. Aby dodatkowo odciążyć podrażniony nerw, warto przyjąć bardziej wyprostowaną pozycję podczas jazdy oraz co 20 minut na kilkadziesiąt sekund unosić się z siodełka lub robić regularne przerwy podczas dłuższych tras.
Metody terapeutyczne stosowane przez fizjoterapeutów
Kluczowe jest, aby rower był odpowiednio dopasowany do indywidualnych potrzeb użytkownika, co może znacząco zmniejszyć dolegliwości bólowe. W gabinecie fizjoterapeutycznym stosuje się różnorodne techniki manualne, takie jak aktywne rozluźnianie tkanek otaczających nerw. Szczególną uwagę poświęca się terapii mięśnia zasłaniacza wewnętrznego, który często jest kluczowym elementem problemu. Skutecznym elementem terapii okazują się także techniki neuromobilizacji, które pomagają w przywróceniu prawidłowego ślizgu struktur nerwowych, co może znacząco złagodzić objawy i poprawić komfort pacjenta. Regularna praca z fizjoterapeutą pozwala nie tylko zmniejszyć ból, ale także poprawić funkcjonowanie układu mięśniowo-szkieletowego. Dzięki odpowiednio dobranym ćwiczeniom i technikom manualnym możliwe jest stopniowe odzyskanie pełnej sprawności i uniknięcie nawrotów problemu w przyszłości.
Bibliografia:
1). Benson JT, Griffis K. Pudendal neuralgia, a sever pain syndrome. Am J Obst Gyn. 2005;192:1663–1668.
2). https://pelvicpaindifferentiation.weebly.com/pudendal-neuralgia.html
3). Durante JA, MacIntyre IG. Pudendal nerve entrapment in an Ironman athlete: a case report. J Can Chiropr Assoc. 2010;54(4):276–281.