Zapalenie rozcięgna podeszwowego jest jednym z trzech najczęściej występujących urazów u biegaczy. Rozwija się ono na podłożu zapalno – zwyrodnieniowym w obszarze powięzi podeszwowej. Najczęstszym objawem klinicznym jest ból w rejonie dolno-przyśrodkowego przyczepu rozcięgna do guzowatości kości piętowej.
Istnieje kilka potencjalnych czynników ryzyka związanych z zapaleniem rozcięgna podeszwowego. Wśród nich wyróżnia się: otyłość, ograniczone zgięcie grzbietowe stopy, budowę przyśrodkowego łuku podłużnego stopy, pronację tyłostopia oraz zwiększone obciążenie stóp. Jednakże, czynniki te nadal nie tłumaczą ich mniej lub bardziej istotnego wpływu na etiologię tego problemu.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego – przewlekłe przeciążenia stóp
Przyczyny zapalenia rozcięgna podeszwowego najczęściej upatruje się w nadmiernym przeciążeniu części podeszwowej stopy. Szereg zaburzeń równowagi biomechanicznej w strukturze stóp, powodowałoby większy nacisk i zwiększanie sił wywieranych na powięź podeszwową. W konsekwencji powstające mikrourazy i przeciążenia, prowadzą do zapalnej fazy urazu. Ten potencjalny wzrost wskaźników obciążenia u biegaczy z zapaleniem rozcięgna podeszwowego może być bezpośrednio związany ze zmianami w obrębie wysklepionego łuku stopy, oraz ułożeniem tyłostopia, które sprzyja nadmiernej pronacji stopy. Ciekawostką jest fakt, iż bieganie na bieżni mechanicznej może wpływać na wzorzec obciążania stopy u biegaczy borykajacych się z zapaleniem rozcięgna podeszwowego i w konsekwencji zmniejszać obciążenia wywierane na powięź podeszwową.
Rola krótkich mięśni stopy
Obecnie sugeruje się, że niewydolne aktywne podparcie łuku podłużnego stopy może przyczynić się do powstawania kontuzji w obrębie stopy. Wśród nich wyróżnia się zapalenie rozcięgna podeszwowego lub zapalenie okostnej. Dysfunkcja krótkich mięśni stopy powoduje wzrost pronacji stopy w pozycji statycznej podczas chodzenia lub biegania. Może to skutkować mniej stabilną stopą, ponieważ śródstopie pozostaje „odblokowane”, a zatem generuje mniejszy moment siły. W konsekwencji skutkuje nieefektywnym przenoszeniem siły przez dźwignię stopy i niewystarczającą adaptację sztywności stopy w płaszczyźnie poprzecznej. Również przy nadmiernej pronacji kąt trakcji ścięgna Achillesa i zginaczy podeszwowych nie jest optymalny. Z tego względu, konieczne jest ćwiczenie tzw. „krótkiej stopy”. Obiecującą strategią wydają się również treningi wzmacniające z wykorzystaniem elektrycznej stymulacji nerwowo-mięśniowej dla tych mięśni.
Zapalenie rozcięgna podeszwowego vs wkładki w butach
W badaniach znajdziemy wiele pozycji, które biorą pod lupę skuteczność wykorzystania wkładek w leczeniu przewlekłego zapalenia rozcięgna podeszwowego. Okazuje się, że w dłuższej perspektywie żadna z wkładek nie zmniejsza objawów i nie poprawia funkcji stopy.
Inne badanie z wykorzystaniem seryjnych butów, wśród triathlonistów z zapaleniem rozcięgna podeszwowego wykazało, że wiele z nich miało wady produkcyjne, które mogły przyczynić się do rozwoju zapalenia rozcięgna podeszwowego.
Wreszcie trzecie badanie miało na celu zweryfikowanie wpływu tradycyjnych butów w porównaniu z butami z ultraelastyczną wkładką i podeszwą (Nike 5.0). Przeprowadzono protokół leczenia przewlekłego zapalenia rozcięgna podeszwowego w połączeniu z różnymi ćwiczeniami przez 12 tygodni i z obserwacją przez 6 miesięcy po. Okazuje się, że buty z ultra elastyczną podeszwą i wkładką (Nike 5.0) sprzyjały szybszej redukcji bólu niż tradycyjne buty.
Obiecujące wydaje się wykorzystanie tradycyjnych wkładek do butów w kontekście leczenia ostrej fazy zapalanej rozcięgna podeszwowego. Z drugiej strony, w fazie przewlekłej zaleca się stosowanie butów z ultraelastyczną wkładką wewnętrzną (typu Nike 5.0) w celu zmniejszenia bólu pięty i poprawy biomechaniki u biegaczy z zapaleniem rozcięgna podeszwowego. Dodatkowo, należy równolegle wdrożyć program wzmacniający krótkie mięśnie stopy przez co najmniej
Bibliografia:
1). Ana Paula Ribeiro (April 2nd 2021). Biomechanical Aspects of the Static and Dynamic Patterns of the Feet of Runners with Plantar Fasciitis and Their Relationship with Sports Shoes IntechOpen, DOI: 10.5772/intechopen.97090.
