Kolarstwo nierozłącznie związane jest z siedzeniem na siodełku. Zależnie od kolarskiej dyscypliny, spędzamy na nim mniej lub więcej czasu - od jazdy na BMXie, gdzie praktycznie nie dotykamy siodełka, po kilku bądź nawet kilkunastogodzinne wysiłki na rowerze szosowym. Każda osoba, która miała okazję jeździć na rowerze wie, jak bardzo ważne jest odpowiednie dopasowanie siodełka. Pominięcie tego aspektu może w najlepszym wypadku skończyć się bólem podczas siadania na krześle, czy niewielkimi obtarciami. W skrajnych przypadkach mimo, że występują one stosunkowo rzadko, może dochodzić do rozwoju tzw. „zespołu kolarza” („cyclist syndrome”), gdzie podrażnieniu lub uwięźnięciu ulega nerw sromowy.
Nerw sromowy- mechanizm urazu w kolarstwie
Dokładna patofizjologia "zespołu kolarza" nie jest do końca znana. Przypuszcza się, że do uszkodzenia może dochodzić na skutek rozciągnięcia lub ucisku nerwu sromowego, co może prowadzić do tzw. neuropatii niedokrwiennej z powodu przemijającej hipoksemii (niedotlenienia) nerwu sromowego. Może to skutkować zmianami w mikrokrążeniu wewnątrznaczyniowym i strukturze włókien. W konsekwencji będzie dochodzić do zwłóknienia i / lub zapalenia, które prowadzą do upośledzenia przewodnictwa sygnału nerwowego.
Podczas jazdy na rowerze, powtarzające się uderzenia i naciski na siodełko, generują ekstremalne ciśnienie w kroczu, prowadzące do zwiększonego tarcia w kanale sromowym i kompresji ze strony otaczających mięśni oraz struktur więzadłowych. Ten przewlekle utrzymujący się nacisk, może prowadzić do utraty fizjologicznego ślizgu nerwu sromowego, co w konsekwencji grozi jego uwięźnięciem. Dodatkowo, pochylona do przodu pozycja, jaką często wymusza na nas jazda na rowerze, nasila ucisk w okolicy krocza spowodowany przez nos siodełka.
Objawy uwięźnięcia nerwu sromowego
Obraz kliniczny jest zróżnicowany ze względu na fakt, że nerw sromowy jest nerwem mieszanym oraz ma wiele potencjalnych miejsc uwięźnięcia. Ból w przebiegu podrażnienia nerwu sromowego określany jest jako palący, ciągnący, przeszywający, ostry, promieniujący i nagły. Najczęściej spotykanym objawem jest drętwienie narządów płciowych. Objaw ten powinien być traktowany jako sygnał ostrzegawczy. Ponadto, zaburzenia erekcji są często związane z uwięźnięciem nerwu sromowego, które występują u 13-24% rowerzystów. Ból może promieniować aż do pachwiny, wewnętrznej strony nogi, pośladka i brzucha. W skrajnych przypadkach, odczuwalna może być również hiperestezja i allodynia (nadwrażliwość na bodźce, które w normalnych warunkach nie powodują bólu) tak intensywna, że osoby będą unikać noszenia pewnych ubrań, które mogą podrażniać dany obszar skóry. Dolegliwość ta występuje najczęściej jako jednostronne zaburzenie, ale w niektórych przypadkach może również występować obustronnie. Objawy zwykle nasilają się podczas siedzenia lub jazdy na rowerze, a ustępują lub zmniejszają się w staniu, leżeniu i siedzeniu na toalecie.
Diagnostyka i leczenie w przebiegu podrażnienia nerwu sromowego
Najczęstszym objawem jest tkliwość podczas bezpośredniej palpacji mięśnia zasłaniacza wewnętrznego. Sam nerw sromowy będzie również wykazywał zwiększoną tkliwość na dotyk. Podczas palpacji nerwu mogą pojawiać się objawy, które występują podczas jazdy na rowerze. Objawy mogą ulec nasileniu w trakcie wykonywania biernej rotacji wewnętrznej i zewnętrznej stawu biodrowego. Dodatkowo, ból pojawiać się może podczas oporowanego odwodzenia i przywodzenia stawu biodrowego zgiętego do 90 stopni.
Obecnie brak jest specyficznego testu potwierdzającego rozpoznanie patologii NS. Z tego względu, jest on często błędnie diagnozowany, a w niektórych przypadkach postawienie właściwej diagnozy zajmuje sporo czasu.
Fizjoterapia nakierowana na nerw sromowy
Fizjoterapia w przebiegu patologii związanej z uwięźnięciem lub podrażnieniem nerwu sromowego zawiera kilka kluczowych elementów.
Po pierwsze, warto na chwilę zrezygnować z jazdy na rowerze (3–10 dni). Zaleca się również redukcję masy ciała (jeśli jest to jeden z czynników). Kluczowym elementem jest zadbanie o prawidłową pozycję na rowerze. W tym obszarze z pewnością należy się zastanowić nad zastosowaniem szerszego siodełka, które będzie pozbawione nosa lub będzie on bardziej elastyczny. Czasami zaleca się przechylenie siodła lekko w dół oraz zastosowanie siodełka żelowego. W celu odciążenia podrażnionego nerwu, dobrym pomysłem będzie czasowe przejście na bardziej wyprostowaną pozycję. Dodatkowo, zaleca się wstawanie z siodełka na 20–30 sekund co 20 minut lub robienie przerw podczas długich przejażdżek. Podsumowując, powinniśmy upewnić się, że rower jest odpowiednio dopasowany.
Fizjoterapeuta w gabinecie często wykorzystuje techniki tzw. aktywnego rozluźniania w obrębie tkanek otaczających nerw. W przypadku tego problemu, terapii poddawany jest mięsień zasłaniacz wewnętrzny. Dolegliwości związane z uwięźnięciem nerwu, dobrze reagują na techniki neuromobilizacji przywracające prawidłowy ślizg struktur nerwowych.
Pomimo, iż neuralgia nerwu sromowego występuje względnie rzadko, to warto mieć ją na uwadze w przypadku wystąpienia opisanych powyżej dolegliwości, związanych z jazdą na rowerze.
Bibliografia:
1). Benson JT, Griffis K. Pudendal neuralgia, a sever pain syndrome. Am J Obst Gyn. 2005;192:1663–1668.
2). https://pelvicpaindifferentiation.weebly.com/pudendal-neuralgia.html
3). Durante JA, MacIntyre IG. Pudendal nerve entrapment in an Ironman athlete: a case report. J Can Chiropr Assoc. 2010;54(4):276–281.
